Entender a diáspora como capital relacional implica concibila non como unha colectividade dispersa no mundo, senón como unha infraestrutura de vínculos: unha rede de relacións sociais, profesionais, económicas, culturais e institucionais que, se é activada con intelixencia, funciona como un recurso estratéxico de primeira orde.

A diáspora é un capital relacional xigantesco: unha rede de portas abertas, contactos, confianza e coñecemento que Galicia herdou, pero que só rende cando se activa con visión estratéxica. O reto é convertir esa herdanza en potencia contemporánea: non memoria, senón futuro.

O capital relacional non é algo que un goberno poida adquirir nin crear desde cero. Fórmase ao longo de décadas —ás veces de séculos— mediante experiencias compartidas, memorias familiares, redes de axuda mutua, asociacións, circulación de persoas e identificación simbólica coa terra de orixe. Galicia dispón dun extraordinario capital deste tipo porque a emigración non foi un episodio conxuntural, senón un fenómeno estruturante da sociedade galega.

As relacións de confianza son o núcleo do capital relacional. Un empresario, unha investigadora ou un creador cultural galego que chega a Montevideo, Bruxelas ou Ciudad de México adoita atopar unha porta aberta: alguén que axuda, orienta, introduce contactos, facilita acceso a espazos institucionais ou profesionais. Esa densidade de vínculos, imposible de replicar desde a administración, permite acurtar distancias, reducir custos e xerar oportunidades que doutro modo tardarían anos en materializarse.

Cando a diáspora actúa como capital relacional, convértese nunha forma de diplomacia distribuída: milleiros de pequenas interaccións que, sen selo formalmente, desempeñan funcións diplomáticas. Recomendan Galicia como destino turístico ou académico, facilitan contactos empresariais, organizan actividades culturais, interceden en institucións locais ou ofrecen referentes positivos da identidade galega. É diplomacia horizontal, espontánea, máis creíble e menos ríxida ca a oficial.

O capital relacional non só abre portas; tamén informa. A diáspora é unha antena global que detecta tendencias económicas, tecnolóxicas, culturais e políticas. Para Galicia, que ten capacidade limitada de representación exterior, escoitar á diáspora significa acceder a datos e sensibilidade internacional dificilmente obtibles por outras vías. É unha forma de intelixencia colectiva que podería alimentar decisións internas se existisen canles estruturadas de diálogo.

O capital relacional da diáspora pode converterse en valor económico (oportunidades de investimento, comercio, emprendemento), cultural (proxectos de intercambio, difusión da lingua e da cultura galega) e político (mellora da imaxe internacional, creación de alianzas en organismos multilaterais onde Galicia non pode estar presente directamente). A clave é entender que a diáspora non é un público pasivo, senón unha rede de axentes con capacidade de acción.

O reto para Galicia é transformar este capital relacional —hoxe infrautilizado— nun instrumento de política pública, pero sen asfixialo. Trátase de facilitar plataformas de cooperación, recoñecer a diversidade xeracional e profesional da diáspora, apoiar proxectos que conecten territorio e exterior, e crear mecanismos de participación real. O capital relacional medra canto máis se usa: canto máis se activa, máis se fortalece.